گزارش فصلی خرید و فروش با عناوین دیگری مانند معاملات فصلی خرید و فروش، گزارشات فصلی موضوع ماده ۱۶۹، صورت معاملات فصلی، گزارشات فصلی و… بیان می‌شود.
به صورت کلی به موجب این قانون، همه دستگاه‌های اجرایی و افراد حقیقی و حقوقی فراخوان شده باید نهایتا ظرف مدت 45 روز پس از خاتمه هر فصل ریز اطلاعات مربوط به معاملات خودشان را برای سازمان امور مالیاتی ارسال نمایند.
توجه نمایید که پس از تسلیم صورت معاملات فصلی یا همان فهرست معاملات فصلی هیچ هزینه‌ای به عنوان مالیات از سمت مؤدی پرداخت نمیگردد، بلکه صورت معاملات فصلی فقط با هدف گزارشگری مالیاتی ارسال می‌شود. با این وجود در صورت عدم صدور صورتحساب و یا عدم درج شماره اقتصادی خود یا طرف معامله و یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران، مؤدیان حسب مورد مشمول پرداخت جریمه‌ای معادل 2 درصد مبلغ مورد معامله و در صورت عدم ارسال در موعد مقرر مشمول جریمه ای معادل 1 درصد مبلغ فوق می‌شوند.
در صورت معاملات فصلی علاوه بر اطلاعات خودتان باید اطلاعات مربوط به طرف‌هایی که با آنها معامله کرده‌اید را نیز ارائه نمایید.
یکسان بودن گزارش فصلی خرید و فروش با سایر گزارش‌ها
تمامی‌گزارشات فصلی خرید و فروش، مالیات بر ارزش افزوده و اظهارنامه مالیاتی که به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌شوند؛ باید با یکدیگر یکسان بوده و عدم تطابقی نداشته باشند.
نکته مهم در اجرای ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم
کلیه اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ثبت نام در نظام مالیاتی می باشند، مکلفند برای انجام معاملات خود، صورتحسـاب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحسابها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. برای این موضوع تنها صورتحسابهای ذکر شده در آیین نامه اجرایی موضوع ماده 95 ملاک است.
چنانچه خریدار کالا، خدمت و یا دارایی مکلف به ثبت‌نام در نظام مالیاتی نباشد و یا از جمله اشخاص حقیقی مصرف کننده نهایی و یا اشخاص حقیقی موضوع ماده 81 قانون (فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبورعسل و پرورش صفحه ٣ طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغانداری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات) باشد، الزامی به درج شماره اقتصادی خریدار در صورتحساب صادره نخواهد بود.
در ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم، به صورت کاملا روشن به چند نکته اساسی برای تهیه گزارشات فصلی اشاره شده است:
همه سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی که خرید و فروش انجام می‌دهند، باید صورت معاملات فصلی خرید و فروش را حداکثر تا یک ماه و نیم بعد از پایان فصل مربوطه به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. انجام این کار می‌تواند به صورت الکترونیکی و یا به صورت کاغذی و سی دی صورت گیرد. آنچه که مهم است ارسال به موقع این مدارک بوده که می‌تواند از جرایم متعاقب ارسال با تاخیر جلوگیری نماید.
در بخشی از این ماده آمده است، در مورد معاملات کوچک یعنی معاملاتی که مبلغ آنها تا ده درصد حد نصاب تعیین شده است، مودیان می‌توانند لیست و فهرست این معاملات را به صورت کلی ارسال کنند؛ یعنی همه خرید و فروش‌های کوچک با هم بعد از سه ماه ارسال شوند.
این مبلغ در سال 1402معادل 72.500.000 ریال برای هر فاکتور می باشد.
مسئله ای که در ارسال صورت معاملات فصلی خرید و فروش، مودیان باید مد نظر داشته باشند این است که ارسال مدارک به سازمان امور مالیاتی باید به همراه کد اقتصادی باشد تا مورد پذیرش قرار بگیرد. بدون دریافت کد اقتصادی هیچ مدرکی از مودی در سازمان امور مالیاتی پذیرفته نیست.
سامانه گزارش فصلی خرید و فروش
سامانه (TTMS) به منظور ارسال گزارشات فصلی خرید و فروش، توسط سازمان ایجاد شده است.
از طریق این سامانه مودیان می توانند نسبت به ارسال اطلاعات خرید و فروش و همچنین پرداخت بابت قراردادها اقدام نمایند.
همچنین از طریق نرم افزار ارسال صورت معاملات فصلی (TTMS) می‌توان نسبت به ثبت و ارسال اطلاعات مودیانی که از ارائه شناسه ملی (برای اشخاص حقوقی) و کد ملی (برای اشخاص حقیقی) به فروشنده در زمان خرید کالاها و خدمات امتناع ورزیده‌اند، نیز اقدام نمود.
معافیت در ارسال فهرست معاملات فصلی
طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیاتهای مستقیم برخی مشاغل از ارسال گزارش‌های فصلی مستثنی هستند. این موارد به شرح ذیل می باشد:
فروش کالا و خدمات به مصرف‌کننده نهایی؛
معامله با مشمولین ماده ۸۱ (شاغلین حوزه‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبورعسل و …)؛
«معامله‌های کوچک موضوع قانون برگزاری مناقصه‌ها» (این مبلغ در سال 1402، یک میلیارد و چهارصد و پنجاه میلیون ریال برای معاملات کوچک است.)؛
خرید از فروشندگانی که ملزم به ثبت‌نام در نظام مالیاتی نیستند. (ارگان‌ها و نهادهای دولتی).
به جز این موارد، معافیت‌هایی نیز برای برخی از معامله‌های مودیان ذکر شده است:
خرید و فروش و سود و کارمزد اوراق بهادار؛
خرید و فروش سهم‌الشراکه و حق‌تقدم سهام یا سهم‌الشرکه؛
سود و کارمزد جریمه‌های بانک‌ها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی، مؤسسه‌های اعتباری غیربانکی مجاز و صندوق‌های قرض‌الحسنه؛
حق عضویت اعضا مجامع حرفه‌ای احزاب و انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی دارای مجوز از مراجع ذیصلاح؛
کمک‌ها جوایز و هدیه‌های بلاعوض؛
مبالغی پرداختی به دستگاه‌های اجرایی با عنوان جرائم و خسارات، انواع عوارض و مالیات (به جز مالیات و عوارض مالیات بر ارزش‌افزوده)، حق ثبت، حق تمبر، حقوق گمرکی و …؛
وجود پرداختی بابت حق شارژ و نگهداری ساختمان محل فعالیت و آبونمان‌های پرداختی؛
هزینه‌هایی دریافتی توسط شرکت به عنوان مال‌الاجاره.
چه اطلاعاتی در معاملات فصلی درج می‌شود؟
مودیان مکلفند در صورت معاملات فصلی ماده 169 کلیه اطلاعات مربوط به معاملات و قراردادهای خود را بر اساس استانداردهای سازمان امور مالیاتی ثبت و گزارش نمایند. این اطلاعات بر اساس نوع معامله یا قرارداد متفاوت است؛ اما درج اطلاعات زیر در کلیه گزارش‌ها ضروری است:
اطلاعات هویتی و مکانی طرفین معامله یا قرارداد؛
اطلاعات مربوط به مجوزهای فعالیت طرفین معامله یا قرارداد؛
اطلاعات مربوط به معاملات و قراردادهای طرفین معامله؛
اطلاعات مالی و پولی و اعتباری و سرمایه‌ای؛
اطلاعات مربوط به دارایی‌ها، اموال و املاک و نقل و انتقال آنها؛
موارد مربوط به ارزش افزوده.
همچنین برای مواردی نظیر صادرات یا واردات درج اطلاعاتی نظیر ارز مورد استفاده و نرخ برابری آن و یا اطلاعات و مجوزهای مربوط به ورود یا خروج قانونی موضوع معامله از جمله شماره کوتاژ اظهارنامه گمرکی و شماره اختصاصی اشخاص خارجی طرف قرارداد (جهت واردات) الزامی است. کلیه اطلاعات مربوط به معاملات و قراردادها و اطلاعات هویتی طرفین آنها در گزارشات ثبت می‌شود
چه مواردی نباید در معاملات فصلی رد شود؟
طبق ماده 13، مواردی که در ادامه گفته خواهد شد نیازی به ذکر در معاملات فصلی ندارند:
خرید و فروش و سود و کارمزد اوراق بهادار؛
خرید و فروش سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام یا سهم الشرکه؛
سود و کارمزد و جریمه‌های بانک‌ها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی، مؤسسات اعتباری غیر بانکی مجاز و صندوق‌های قرض‌الحسنه؛
سود سهام و سهم الشرکه؛
حـق عـضویت اعضاء مجامع حرفه‌ای، احزاب وانجـمن‌ها وتشکل‌های غـیردولتی دارای مـجوز از مـراجـع ذیصلاح؛کمک‌ها، جوایزو هدایای بلاعوض؛
مبالغی که تحت عناوین جریمه یا خسارت، انواع عوارض و مالیات (به استثناء مالیات و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده) حق ثبت، حق تمبر،
حقوق گمرکی وموارد مشابه، به دستگاه‌های اجرائی پرداخت می‌گردد؛
حقوق و دستمزد پرداختی موضوع فصل سوم از باب سوم قانون مالیاتهای مستقیم؛
وجوه پرداختی بابت حق نگهداری (شارژ) ساختمان محل فعالیت و آبونمان‌های پرداختی؛
معاملات نقل و انتقال املاک موضوع ماده 59 قانون مالیاتهای مستقیم برای متعاملین؛
مال الاجاره‌های املاک موضوع ماده 53 قانون مالیاتهای مستقیم.
نحوه گزارش قراردادهای پیمانکاری در معاملات فصلی
قراردادهایی که بین پیمانکار و کارفرما بسته می‌شوند باید در پایان هر فصل در صورت معاملات فصلی منعکس شوند. طبق متن ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم، اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ثبت نام در نظام مالیاتی می‌شوند مکلف‌اند برای انجام معاملات خود صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحسابها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات مذکور را به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند.
در همین راستا، سازمان امور مالیاتی برای ثبت قراردادهای پیمانکاری صفحات مجزایی برای کارفرما و پیمانکار در نظر گرفته است. در نتیجه کارفرما و پیمانکار باید موارد مربوط به خودشان را در زمان مشخص شده ارسال کنند.
پیمانکارانی که می‌خواهند درآمد خود را در فهرست معاملات فصلی گزارش کنند، می‌توانند از روش درصد پیشرفت کار استفاده کنند. در صورت استفاده از این روش باید مبلغ صورت وضعیت خود را بر اساس مبلغ صورت وضعیت کارفرما تنظیم کنند. در صورتی که صورت وضعیت پیمانکار با صورت وضعیت کارفرما تطابق نداشته باشد، این امر باعث بی اعتبار شدن اظهارات پیمانکار خواهد شد.
مهندسین ناظر نیز چنانچه کارفرما باشند، می‌بایست اطلاعات قرارداد و اگر پیمانکار باشند، اطلاعات خرید و فروش را ثبت نمایند.
5% حد نصاب معاملات کوچک در سال 1402
این مبلغ برای سال 1402 معادل 72.500.000 ریال می باشد.
مهلت ارسال معاملات
دوره ارسال اطلاعات برای خرید و فروش و پرداخت قراردادها سه ماهه بوده و می‌بایست تا یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل نسبت به ارسال معاملات فصلی اقدام نمود.
( ماده 10 آیین نامه 46378).
در مواردی که خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری نماید. چنانچه فروشنده مشخصات خریدار و موضوع مورد معامله را ظرف مهلت یک ماه از زمان انجام معامله در فرم «فهرست امتناع» به اداره امور مالیاتی اعلام نمایند مشمول جریمه از این بابت نخواهند بود.
مهلت ارسال معاملات فصلی بهار 1402
با توجه به مهلت تعیین شده از سوی سازمان، مهلت ارسال لیست خرید و فروش‌ها برای فصل بهار در هر سال، 15 مرداد ماه همان سال است. به این ترتیب مهلت ارسال معاملات فصلی دوره بهار 1402 برای مودیان مشمول ارسال لیست معاملات، تا پایان روز یکشنبه، 15 مرداد ماه 1402 خواهد بود.
مهلت ارسال معاملات فصلی تابستان 1402
بر اساس اعلام سازمان مالیاتی، مهلت قانونی ارسال صورت معاملات سه ماهه تابستان در هر سال، 15 آبان ماه تعیین شده است. به این ترتیب، آخرین مهلت ارسال معاملات فصلی تابستان 1402، روز دوشنبه 15 آبان سال 1402 خواهد بود.
مهلت ارسال معاملات فصلی پاییز 1402
مهلت ارسال معاملات فصلی برای فصل پاییز ، پایان روز 15 بهمن ماه همان سال است. به این ترتیب، آخرین مهلت ارسال معاملات فصلی پاییز 1402، یکشنبه 15 بهمن سال 1402خواهد بود.
مهلت ارسال معاملات فصلی زمستان 1402
همچنین مودیان برای ارسال لیست گزارشات خرید و فروش خود برای زمستان هر سال، تا پایان 15 اردیبهشت سال بعد فرصت دارند. در حال حاضر آخرین مهلت ارسال معاملات فصلی زمستان 1402،روز شنبه 15 اردیبهشت 1403 می‌باشد.
نکته: لازم به ذکر است در صورتی که آخرین مهلت ارسال معاملات فصلی (45 روز پس از پایان فصل)، مصادف با روز جمعه یا تعطیل رسمی باشد، آخرین مهلت ارسال لیست گزارشات به روز بعد از تعطیل رسمی موکول می‌شود.
امتناع خریدار یا فروشنده از اعلام کد اقتصادی
اگر خریدار و یا فروشنده از بیان کد اقتصادی خود امتناع نمایند، طرف دیگر معامله باید کد اقتصادی خود را به همراه مشخصات طرف مقابل به سازمان امور مالیاتی ارسال کند در این صورت فقط شخصی که کد اقتصادی ارائه نداده مشمول جریمه خواهد شد و طرف دیگر معامله دچار مشکل نمی شود.
نکات مهم :
الف) در صورتی که مبلغ هر صورتحساب (فاکتور)، کمتر از 5% حد نصاب معاملات کوچک باشد، لزومی به درج شماره اقتصادی فروشنده بر روی صورت حساب‌های مذکور نمی‌باشد و در فهرست خرید یا فروش، مبالغ فاکتورهای زیر حدنصاب را با هم جمع نموده و دریک رکورد با تیک تجمیعی ارسال می نماییم. عدم درج شماره اقتصادی فروشنده بر روی صورتحسابهای مذکور در شمول جرایم متعلقه نمی باشد.
ب) در صورتیکه فروش به مصرف کننده نهایی باشد، و مبلغ صورتحساب هر خرید بالاتر از 5% مبلغ حدنصاب باشد، می بایست حتما معامله مذکور دارای صورتحساب طبق فرم نمونه پیوست دستورالعمل اجرایی ماده ۱۶۹ مکرر ق.م.م به شماره ۲۴۴۶۸/۲۰۰/ص مورخ ۲۷/۱۰/۹۰ باشد و نوع خریدار را گزینه مصرف کننده نهایی انتخاب می کنیم و فقط در فهرست معامله، الزام به درج مبلغ می باشد.
براساس دستورالعمل اجرایی در خصوص فروش به خریدارانی که کد اقتصادی ارائه نمی‌دهند به یکی از دو وضعیت ذیل می‌توان اقدام نمود:
الف) در صورتیکه مبلغ هر صورتحساب (فاکتور) کمتر از 5% حد نصاب معاملات کوچک باشد، در اینصورت الزامی به درج شماره اقتصادی خریدار بر روی صورتحساب نیست و می‌توان فروش‌های مذکور را به صورت تجمیعی و در قسمت “معاملات کمتر از 5% مبلغ حد نصاب” درسامانه معاملات فصلی وارد نمود. عدم درج شماره اقتصادی خریدار بر روی صورتحسابهای مذکور در شمول جرائم متعلقه نخواهد بود.
ب) در صورتیکه خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری کند چنانچه فروشنده، مشخصات خریدار و موضوع مورد معامله را ظرف مهلت یک ماه از زمان انجام معامله در فهرست امتناع تکمیل و به اداره امور مالیاتی اعلام نماید، مشمول جریمه تخلف از این بابت نخواهد بود، در غیراینصورت طرفین معامله متضامناً مسئول خواهند بود.
آخرین تغییرات و اصلاحات در حوزه تهیه فایل خرید و فروش فصلی
با راه اندازی سامانه مودیان، مواردی که در سامانه ارسال شده است اعم از خرید و فروش نیازی به ارسال مجدد آنها در صورت معاملات فصلی نمی باشد.
مودیانی که از صورتحساب نوع اول، دوم و سوم موضوع ماده (۸) آیین نامه شماره ۲۳۰۷۶۱ مورخ 1394/12/04 و اصلاحی شماره ۵۰۹۶۷/م مورخ 1396/02/12 ماده (۹۵) قانون برای فروش کالا یا ارائه خدمات خود به مصرف کننده نهایی استفاده می‌نمایند، می‌توانند اطلاعات این قبیل صورتحسابها را به صورت مجموع ارسال نمایند.
در خصوص معاملاتی که (اعم از خرید یا فروش کالا یا خدمت) تا میزان ۵% حد نصاب معاملات کوچک موضوع تبصره (۱) ماده (۳) قانون برگزاری مناقصات هستند، مشمولین ماده (۹) می‌توانند فهرست معاملات مذکور را به صورت مجموع ارسال نمایند.
طبق قانون نیازی نیست که مؤدی اطلاعات فروش به مصرف کننده نهایی را نیز به اداره امور مالیاتی ارسال نماید. در ارسال اطلاعات به صورت تجمعی نیز اطلاعات مربوط به این دسته از فروش‌ها و یا فروش‌هایی که در ازای مبالغ ناچیزی انجام گرفته‌اند و زیر حد نصاب هستند ارسال نمی‌شوند.
سخن آخر برای کارفرمایان گرامی
برای ارسال صورت معاملات فصلی، شرکت‌ها و سازمان‌های تجاری و کلیه اشخاص حقیقی می‌توانند به پورتابل سازمان امور مالیاتی مراجعه کرده و بعد از طی مراحل ذکر شده و ارسال مدارک تعیین شده نسبت به ثبت اطلاعات اقدام نمایند. ضمنا همه افرادی که طبق قانون مشمول ارسال این مدارک هستند، می‌توانند از شرکت‌ها و موسات مالی و حسابداری دارای مجوز کار در این خصوص هم کمک گرفته و از صفر تا صد این کار را به آنها بسپارند تا در اولین فرصت مدارک مربوط ارسال و مودی مشمول جرایم تعیین شده نشود.
در این زمینه یک تیم مالی قوی مانند ” همکاران مشاور پویا” می تواند به شما به عنوان مدیر بسیار کمک کند.
لطفا!!
همکاران مشاور ( پویا ) انتخاب فرمایید.
در کنار شما هستیم .
سخن آخر برای دانش پژوهان گرامی
تنها آشنایی با صورت معاملات فصلی، برای ورود به بازار کار کافی نیست، شما اگر قصد دارید در حوزه حسابدرای مالیاتی، مشغول به کار شوید، می‌بایست در دوره های تخصصی ثبت نام نمایید.
موسسه همکاران مشاور پویا به صورت تخصصی دوره‌های حسابداری مالیاتی را برگزار می‌کند و شما در پایان دوره می‌توانید گواهینامه معتبر دریافت نمایید.
همکاران مشاور پویا مهارت‌ها و توانایی های شما را افزایش می‌دهد. با واحد آموزش همکاران مشاور پویا در ارتباط باشید