در تعریف حسابداری پیمانکاری می‌توان گفت که پیمانکاری در واقع تعهد و مسئولیت پذیری در قبال یک پروژه است. قراردادهای پیمانکاری و اجرای آن‌ها برای طرفین قرارداد، یعنی کارفرما و پیمانکار اهمیت زیادی دارد. پیمانکاران معمولا در زمینه‌های مختلفی از جمله خدمات،ساختمانی، عمرانی، راه و ترابری، صنعت و معدن، تاسیسات، ارتباطات، نفت و گاز و موارد دیگر فعالیت می‌کنند.
حسابداری پیمانکاری یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علم حسابداری است که حسابدار صورت‌های مالی را در پروژه‌های پیمانکاری بررسی می‌کند. پیمانکار یا شرکت پیمانکاری، فرد یا گروهی هستند که مهارت، اطلاعات، دانش و روابط خوبی در زمینه مورد نظر دارند. برای انتخاب پیمانکار از روشی به نام مناقصه استفاده می‌شود.
سیستم اطلاعات حسابداری در شرکت‌های پیمانکاری، اطلاعات مالی گوناگونی را در اختیار استفاده کنندگان این نوع اطلاعات، به ویژه مدیران هر سازمان قرار می‌دهد. پیمانکاران به حسابداری نیازدارندکه اصطلاحا به آن حسابدار پیمانکاری می گویند.
این حسابدار، باید اطلاعات کافی در خصوص قوانین قراردادهای پیمانکاری، پیمان‌های ارزی و قوانین مالیاتی داشته باشد.
دلیل اهمیت حسابداری پیمانکاری
وقتی بین کارفرما و پیمانکار برای انجام یک پروژه قراردادی بسته می‌شود، هر دو طرف در قبال هم تعهداتی دارند که موظف هستند آن‌ها را رعایت کنند. به همین دلیل حسابداری پیمانکاری اهمیت ویژه‌ای دارد و این موضوع ضروریت محاسبه و مدیریت هزینه‌ها را نشان می‌دهد.
ارکان اصلی و اصطلاحات حسابداری پیمانکاری
در این شاخه، ارکان و اصطلاحاتی وجود دارد که برخی از آن‌ها را در ادامه با هم بررسی می‌کنیم.
قرارداد: توافق بین کارفرما و پیمانکار است که منشا تعهد و التزام برای طرفین خواهد بود.
کارفرما:. به اشخاص حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که اجرای پروژه را به پیمانکار واگذار می‌کنند. کارفرما منابع مالی را نیز تامین خواهد کرد.
پیمانکار: شخصی حقیقی یا حقوقی که مسئولیت اجرای کامل عملیات موضوع پیمان را به عهده گرفته و طرف دیگر امضا می‌باشد.
شاخص: شاخص عددی است که قیمت هر دوره نسبت به دوره پایه را به صورت درصدی مشخص می‌کند.
ناظر مقیم: به ناظری که کارفرما به صورت کتبی به پیمانکار معرفی کرده است ناظر مقیم گفته می‌شود.
شرح وظایف حسابدار پیمانکاری چیست؟
کسانی که در این شاخه از حسابداری مشغول به کار هستند، متناسب با اندازه و سطح شرکت، وظایف مشخصی دارند. انجام امور اولیه حسابداری و رسیدگی به حسابهای مالی، ابتدایی ترین کاری است که آن‌ها باید انجام دهند.
مسئولیت‌های حسابداری پیمانکاری به همین جا ختم نخواهد شد. حسابدار پیمانکاری کسی است که باید لیست مخارج و هزینه‌ها را به کارفرما گزارش دهد. این حسابدار موظف است تا لیست کلیه حسابهای بدهکار و بستانکار را براساس تفکیک پروژه به پیمانکار ارائه نماید و باید کنترل ورود و خروج انبار را هم داشته باشد.
روش های حسابداری پیمانکاری
تفکیک درآمد و هزینه‌های پروژه یکی از موارد مهم در پیمانکاری محسوب می‌شود. روش‌های این نوع از حسابداری به دو دسته تقسیم می‌شود. پرداخت هزینه‌ها و مخارج توسط کارفرما باید با در نظر گرفتن این روش‌ها صورت گیرد. این روش‌ها عبارتند از:
- روش کارتکمیل‌شده
- روش درصد پیشرفت کار
حسابداری پیمانکاری بر مبنای روش کار تکمیل شده
در این روش، همه اتفاقات مانند سود و زیان و موارد دیگر بعد از پایان پروژه محاسبه می‌شود و در این مرحله همه محاسبات طبق مدارک و شواهد انجام می‌شود. به عبارت دیگر درآمد و سود ناخالص پیمان به یکباره به کارفرما ارائه شده و از او دریافت می‌شود. دریافت هزینه‌ها می‌تواند پس از اتمام پروژه یا انجام بخش عمده‌ای از آن انجام شود.
مزیت این روش این است که سود ناخالص پیمان زمانی تعیین می‌شود که پروژه تمام شده باشد. اما در قراردادهای بلند مدت که سود ناخالص پیمان چند سال در یک سال مالی محاسبه می‌شود، امکان بروز ضریب مالیاتی برای پیمانکار وجود دارد.
حسابداران باید با در نظرگرفتن شرایط و ویژگیهای پروژه، روش محاسبه هزینه‌ها را تعیین کنند.
حسابداری پیمانکاری بر مبنای درصد پیشرفت کار
در روش حسابداری پیمانکاری براساس درصد پیشرفت کار، پیمانکار می‌بایست لیستی از هزینه‌ها را در زمان مشخص به کارفرما گزارش نماید. در این روش براساس درصد پیشرفت کار، تمام اتفاقات مرحله‌ای انجام می‌شود و سود و زیان طبق درصد پیشرفت کار محاسبه می شود.
در این نوع قرارداد کارفرما تعهد می نماید که هزینه‌ها را مطابق با نرخ‌های توافق شده در قرارداد پرداخت کند. مزیت این روش برای کارفرما آن است که از اتمام پروژه توسط پیمانکار مطمئن می‌شود. علاوه بر آن کارفرما ملزم به پرداخت یکباره تمامی هزینه‌های پروژه نیست. پیمانکار هم با استفاده از این روش ریسک نوسانات بازار ارز و تغییر قیمت‌ها را کاهش می‌دهد.
شرکت پیمانکاری چیست؟
عبارت پیمانکار به شخص حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که مسئولیت‌هایی را بر عهده دارد. شرکت پیمانکاری فعالیت‌هایی مانند ساخت، اجرا، تهیه، نصب و حمل و نقل را انجام می‌دهد و می‌توانند پروژه‌های مختلف را قبول کنند. به طور معمول کارفرما، فردی را به عنوان ناظر بر کار پیمانکار مشخص می‌کند. حسابداری این نوع از شرکت ها به چنددسته مختلف تقسیم بندی می‌شودکه عبارتنداز:
- خدمات
- ساختمان
- راه و ترابری
- صنعت و معدن
- تاسیسات و تجهیزات
- کشاورزی
- آب
- مرمت آثار باستانی
- کاوش‌های زمینی
- ارتباطات
- نفت و گاز
- نیرو
- مراحل حسابداری یک شرکت پیمانکاری
- مراحل حسابداری شرکت های پیمانکاری عبارتند از:
- طرح اولیه
- ارجاع به پیمانکار
- بستن قرارداد با پیمانکار
- اجرای کار
- پایان پروژه
ویژگیهای صنعت پیمانکاری
ااین صنعت مانند هر صنعت دیگری یکسری ویژگی های منحصر به خود دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
قرارداد پیمانکاری پس از انجام مناقصه یا توافق قیمت با پیمانکار بسته خواهد شد.
هر قرارداد پیمانکاری به ساخته شدن یک دارایی ختم می‌شود.
با عقد قرارداد، اجرای طرح به پیمانکار واگذار می شود.
مبلغ قرارداد به تدریج و طی انجام طرح، با تنظیم صورت وضعیت به پیمانکار پرداخت می شود.
کلیه مخارج اجرای طرح برعهده پیمانکار است، اما تمام امور و تدارکات انجام شده متعلق به کارفرما است.
مخارج پیمان و مبلغ صورت وضعیت ها در طول اجرای طرح انباشته شده و امور مدیریت و حسابداری و حسابرسی قرارداد را دشوار می‌کند.
سخن آخر
برای کارفرمایان گرامی
شاخه حسابداری پیمانکاری از پیچیده‌ترین شاخه‌های علم حسابداری است که اهمیت ویژه‌ای دارد.
در این زمینه یک تیم مالی قوی مانند ” همکاران مشاور پویا” می تواند به شما به عنوان مدیر یک شرکت پیمانکاری بسیار کمک کند.
لطفا!!
همکاران مشاور پویا انتخاب فرمایید.
در کنار شما هستیم .
سخن آخر
برای دانش پژوهان گرامی
تنها آشنایی با حسابداری پیمانکاری برای ورود به بازار کار این صنعت کافی نیست و شما اگر قصد دارید در این حوزه مشغول به کار شوید، می‌بایست در دوره های تخصصی حسابدرای پیمانکاری ثبت نام نمایید.
موسسه همکاران مشاور پویا به صورت تخصصی دوره‌های حسابداری پیمانکاری را برگزار می‌کند و شما در پایان دوره می‌توانید گواهینامه معتبر دریافت نمایید.
همکاران مشاور پویا مهارت‌ها و توانایی های شما را افزایش می‌دهد. با واحد آموزش همکاران مشاور پویا در ارتباط باشید.